اسهال یک مشکل شایع می‌باشد که افراد در تمام سنین ممکن است درگیر آن شوند، در واقع اسهال به حالتی گفته می‌شود که فرد در طی یک شبانه روز بیش از سه بار احتیاج به دفع پیدا می‌کند و مدفوع او حالت شل و آبکی دارد.
علائم اسهال
- مدفوع شل و آبکی
- نیاز فوری به دفع
- احساس ناراحتی در شکم، گرفتگی شکم
- نفخ
- افزایش تعداد دفع (بیش از سه بار در روز)
- حالت تهوع
اگر اسهال بیش از 4 هفته طول بکشد به آن اسهال مزمن می‌گویند. شیوع اسهال مزمن بیش از 5 درصد است و 40 درصد موارد آن در گروه سنی بالای 65 سال دیده می‌شود. در اغلب موارد پزشکان برای تعیین دلیل آن با چالش مواجه هستند و طیف وسیعی از تست‌های تشخیصی جهت تعیین علت آن باید انجام شود.
دلیل اسهال مزمن
دلایل مختلفی در ایجاد اسهال مزمن وجود دارد. اما دلایل اصلی آن عبارتند از:
- سندرم روده تحریک پذیر
- بیماریهای التهاب روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون (این شرایط می‌تواند سبب ایجاد درد در شکم و مدفوع خونی شود)
- عفونت‌ها
- رژیم غذایی (به عنوان مثال شیر و شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند سوربیتول و فروکتوز می‌تواند باعث شود غذا به سرعت از روده بزرگ عبور کند)
- دیابت
- مصرف بعضی داروها مانند داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی، آنتی بیوتیک‌ها و آنتی اسیدها
- حساسیت به گلوتن
- سوء مصرف الکل
به طور واضح مشخص نیست که این شرایط چگونه منجر به ایجاد اسهال مزمن و مدفوع شل می‌شود اما به نظر می‌رسد تغییراتی که در دیواره معده رخ می‌دهد می‌تواند باعث اسهال مزمن شود که بنا به دلایل زیر ممکن است اتفاق بیفتد:
- مواجه شدن با مواد خارجی که به آن آنتی‌ژن‌های خارجی نیز گفته می‌شود مانند مواد غذایی همچون لاکتوز
- مواجهه با سموم که ممکن است توسط باکتری‌های مفید یا مضر آزاد شده باشد.
- درگیری بدن با عفونت
زمان که عملکرد روده به درستی انجام شود به این شرایط “محیط پایدار” می‌گویند اما هنگامی که مواد (خارجی یا داخلی) که ممکن است برای روده سمی محسوب شوند به پوشش روده که در واقع سد روده محسوب می‌شوند نفوذ کنند تعادلی که در محیط پایدار روده برقرا بود بهم می‌ریزد که منجر به ایجاد اختلالاتی می‌شود که در ادامه به آن اشاره خواهد شد:
- اسهال مزمن و مدفوع آبکی در افرادی که دچار انواع مختلف بیماریهای روده‌ای هستند.
- جلوگیری از جذب مواد مغذی از طریق غذاها و مایعات مصرفی
تشخیص عامل ایجاد کننده اسهال مزمن
همان‌طور که پیشتر اشاره شد تشخیص علت دقیق اسهال مزمن کمی چالش برانگیز می‌باشد اما معمولاً پزشک طی شرح حالی که از بیمار تهیه می‌کند از او سوالاتی از این قبیل را خواهد پرسید:
- سابقه خانوادگی در مورد بیماری‌هایی مانند سلیاک یا بیماری التهابی روده
- مدت زمانی که بیمار درگیر اسهال مزمن شده است
- تعداد دفعات اسهال طی روز
- سابقه‌ی قبلی ابتلاء به اسهال مزمن
- سفرهایی که بیمار اخیراً داشته است (ممکن است یک انگل یا حشره عامل ایجاد این بیماری باشد)
- تغییرات رژیم غذایی
- داشتن رابطه جنسی پرخطر
- سابقه بیماریهای سیستمیک (مانند دیابت، بیماریهای عصبی، آمیلوئیدوز)
- سابقه انجام جراحی‌های دستگاه گوارش مانند کوله سیستکنومی، برداشتن روده و …)
- مصرف آدامس یا شیرینی هایی با سوربیتول بالا
- داروهای مصرفی و ….
بعد از تهیه شرح حال، معاینه فیزیکی انجام خواهد شد و با توجه به نتایج اولیه آزمایش خون و مدفوع برای شما درخواست خواهد شد. بالا بودن گلبول‌های سفید خون می‌توان نشان‌دهنده‌ی التهاب در بدن یا وجود باکتری و انگل باشد. چربی در مدفوع می‌تواند نشان دهنده‌ی بیماری پانکراتیت مزمن (التهاب طولانی مدت که منجر به آسیب به پانکراس شده است) یا بیماری سلیاک باشد.
بعد از آماده شدن نتایج آزمایش ممکن است احتیاج به آزمایشات تکمیلی نیز داشته باشید تا علت قطعی اسهال مزمن تشخیص داده شود. اگر پزشک نتواند توسط آزمایش خون و آزمایش مدفوع علت اسهال مزمن را تشخیص دهد در مواردی سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن از شکم و در مراحل بعدی کولونوسکوپی جهت بررسی ناهنجاری‌های موجود در پوشش روده، پانکراس یا روده بزرگ پیشنهاد می‌شود.
در مواردی که توسط آزمایش‌های نام برده علت اسهال مزمن تشخیص داده نشد ممکن است تشخیص سندرم روده تحریک پذیر به عنوان دلیل نهایی تعیین شود، این اختلال روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد و علائمی مانند اسهال، یبوست، نفخ، حالت تهوع و درد شکمی را ایجاد می‌کند. سندرم روده تحریک پذیر می‌تواند حالت مزمن پیدا کند اما به روده بزرگ آسیبی وارد نمی‌کند.
تعیین علت قطعی کلید درمان اسهال مزمن می‌باشد.
درمان اسهال مزمن
دار.های ضد اسهال می‌تواند به عنوان درمان تجویز شود اما مصرف این داروها در طولانی مدت توصیه نمی‌شود. درمان نهایی با تعیین علت اصلی انجام می‌شود به عنوان مثال برای بیماریهای کولیت، اولسراتیو، کرون، پانکراتیت یا بیماری سلیاک داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی یا کورتیکواستروئیدها تجویز می‌شوند.
گزینه‌های درمانی دیگر شامل موارد زیر می‌باشد:
- بهبود رژیم غذیی و سبک زندگی
اگر رژیم غذایی شما سبب ایجاد اسهال مزمن باشد جهت تعیین ماده غذایی که باعث ایجاد اسهال در شما شده است باید یه دفترچه رژیم غذایی تهیه نمایید و تمام غذاهایی که طی روز مصرف می‌کنید را داخل آن یادداشت نمایید و هرگونه بهبود یا بدتر شدن وضعیت اسهال خود را در آن ثبت نمایید، پس از چند هفته به احتمال زیاد ماده یا مواد غذایی که علت اصلی بیماری شما می‌باشد را می توانید شناسایی کنید و با حذف آن به سلامت خود دست یابید.
برخی از فعالیت‌هایی که می‌تواند در بهبود اسهال مزمن شما کمک کننده باشد شامل موارد زیر می‌باشد:
- عدم مصرف کافئین و نوشیدنی‌های الکلی
- مصرف غذاهای کم فیبر
- نوشیدن مایعات فراوان جهت جلوگیری از کم آبی بدن
- افزایش تعداد وعده‌های غذایی و کاهش حجم آن
درمان‌های خانگی جهت رفع اسهال مزمن
ممکن است اسهال مزمن به دنبال مصرف یک دوره آنتی بیوتیک ایجاد شده باشد، در این صورت با پزشک خود جهت تغییر دارو و استفاده از داروهای جایگزین مشورت نمایید. مصرف برخی مکمل‌های حاوی پروبیوتیک نیز می‌تواند در بهبود شما کمک کننده باشند.
۰ دیدگاه