بیماری ایسکمی روده و راه های درمان آن

علائم

ایسکمی روده می تواند حاد یا مزمن باشد که علائم هر کدام کمی متفاوت است.

ایسکمی حاد روده

درد ناشی از انسداد حاد عروقی روده معمولاً در ناحیه ناف قرار دارد. علائم به اندازه‌ای شدید هستند که افرادی که این بیماری را دارند تقریباً همیشه به دنبال کمک فوری پزشکی هستند. ایسکمی حاد روده یک اورژانس پزشکی است. اگر خون رسانی به روده به طور ناگهانی مسدود شود، درد ناشی از آن اغلب بسیار حاد و بسیار شدید است و اغلب با حالت تهوع و استفراغ همراه است. ایسکمی روده گاهی باعث مرگ بخشی از روده کوچک یا بزرگ می شود – وضعیتی که انفارکتوس روده نامیده می شود. انفارکتوس روده اجازه می دهد تا محتویات روده به داخل حفره شکم نشت کند و التهاب و عفونت را گسترش دهد (شرایطی که پریتونیت نامیده می شود). پریتونیت، یک وضعیت تهدید کننده زندگی، بسیار دردناک است و با تهوع، استفراغ، تب و شکم سفت و بسیار حساس همراه است.

ایسکمی مزمن روده

ایسکمی روده همچنین می تواند یک بیماری خفیف تر و مزمن تر باشد. این شکل خفیف‌تر در اثر انسداد جزئی ناشی از پلاک‌های آترواسکلروتیک در شریان‌های تامین‌کننده روده ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به ایسکمی مزمن روده اغلب پس از صرف غذا، درد شکمی متناوب، کسل کننده و غیرقابل توصیف را تجربه می کنند. درد بعد از خوردن غذا رخ می دهد زیرا روده ها به جریان خون بیشتری در طول هضم نیاز دارند و شریان های تا حدی مسدود شده نمی توانند خون اضافی را تامین کنند. افراد مبتلا به این نوع خفیف‌تر ایسکمی روده اغلب فوراً به دنبال کمک پزشکی نیستند و در عوض ممکن است ناخودآگاه وعده‌های غذایی خود را کاهش دهند تا از ناراحتی جلوگیری کنند. آنها اغلب قبل از اینکه در نهایت از پزشک خود کمک بخواهند، کاهش وزن قابل توجهی دارند. متأسفانه، بسیاری از آنها هرگز ارزیابی پزشکی نمی کنند تا زمانی که در نهایت به ایسکمی حاد روده مبتلا شوند.

بیشتر بخوانید: سلامت روده و راه هایی برای بهبود سلامت آن

علل

ایسکمی روده معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از دو شریان اصلی مسدود شود: شریان مزانتریک فوقانی (SMA)، که بخش اعظم روده کوچک را تامین می‌کند. یا شریان مزانتریک تحتانی (IMA) تامین کننده اصلی روده بزرگ. گاهی اوقات انسداد در تخلیه وریدی از روده نیز می تواند منجر به ایسکمی روده شود.

چندین بیماری کلی عروقی وجود دارد که می تواند باعث ایسکمی حاد روده شود. این شامل:

• آمبولی شریانی: آمبولی – لخته خونی که شل می‌شود و از طریق گردش خون حرکت می‌کند – می‌تواند در شریان مزانتریک گیر کرده و باعث انسداد شود. از آنجایی که آمبولی معمولاً یک رویداد ناگهانی است، علائم معمولاً حاد و کاملاً شدید هستند. آمبولی تخمین زده می شود که علت حدود نیمی از موارد ایسکمی روده باشد.
• ترومبوز شریانی: ترومبوز (لخته خونی که در داخل رگ خونی تشکیل می شود) احتمالاً 25 درصد از موارد ایسکمی حاد روده را تشکیل می دهد. مشابه ترومبوز شریان کرونری، ترومبوز شریان های مزانتریک زمانی رخ می دهد که پلاک آترواسکلروتیک در پوشش شریان پاره شود. همانطور که افراد مبتلا به بیماری عروق کرونری اغلب قبل از حمله قلبی واقعی، آنژین صدری متناوب را با تلاش تجربه می‌کنند، افراد مبتلا به ترومبوز شریان مزانتریک اغلب علائم قبلی درد متناوب شکم را بعد از غذا توصیف می‌کنند که به اصطلاح «آنژین روده» نامیده می‌شود.
• ترومبوز وریدی: اگر یکی از وریدهایی که خون را از روده ها تخلیه می کند (وریدهای مزانتریک) مسدود شود، جریان خون در بافت روده آسیب دیده به طور قابل توجهی کند می شود و منجر به ایسکمی روده می شود. این وضعیت اغلب در افرادی دیده می شود که اخیراً جراحی شکم یا سرطان داشته اند.
• ایسکمی روده غیر انسدادی: گاهی اوقات جریان خون از طریق شریان های مزانتریک بدون هیچ گونه انسداد موضعی به طور قابل توجهی کاهش می یابد. این عارضه معمولاً در افرادی که به شدت بیمار و در شوک هستند دیده می شود که اغلب به دلیل بیماری شدید قلبی یا سپسیس است. در این شرایط فاجعه‌بار، خون در گردش از اندام‌های «غیر حیاتی» به نفع قلب و مغز دور می‌شود و در نتیجه ممکن است ایسکمی روده رخ دهد.

عوامل خطر

بیماری قلبی، بیماری عروقی یا اختلالات لخته شدن خون می تواند خطر ابتلا به ایسکمی روده را بالا ببرد. همچنین خطر ایسکمی روده با موارد زیر افزایش می یابد:

• بیماری قلبی: شامل بیماری دریچه قلب، فیبریلاسیون دهلیزی یا کاردیومیوپاتی است. این بیماری ها باعث میشوند لخته های خون در قلب ایجاد شوند که سپس آمبولیزه می شوند. آمبولی از قلب می تواند باعث ایسکمی حاد روده شود.
• بیماری شریان محیطی (PAD): هنگامی که PAD شریان های مزانتریک را درگیر می کند، ممکن است ایسکمی روده به وجود آید.
  اختلالات لخته شدن خون: بیشتر افرادی که اختلالات انعقاد خون ارثی دارند، ایسکمی روده بدون بیماری عروقی زمینه ای دارند.
• هیپوولمی یا حجم کم خون: کاهش حجم خون که میتواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، می تواند ایسکمی روده ای غیر انسدادی ایجاد کند.
• التهاب رگ های خونی: واسکولیت (التهاب رگ های خونی) می تواند در اثر عفونت ها یا اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس و اختلالات دیگر ایجاد شود.

بیشتر بخوانید: سرطان روده بزرگ

راه های درمان ایسکمی روده

در درمان ایسکمی حاد روده، تثبیت بیمار در سریع ترین زمان ممکن و در عین حال تلاش برای بازگرداندن جریان خون به روده اهمیت دارد.

در اولین مرحله، مایعات برای بازگرداندن و حفظ گردش خون به بیمار توصیه می شود، برای کنترل درد مواد افیونی و آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری از ورود باکتری های روده به داخل حفره شکم تجویز می شوند. همچنین از داروهای ضد انعقاد برای جلوگیری از لخته شدن بیشتر خون استفاده می شود.

اگر علائم وخامت یا پریتونیت ظاهر شود، باید فوراً برای برداشتن قسمت در حال مردن روده و بازیابی جریان خون مسدود شده، جراحی انجام شود.

اگر جراحی اورژانسی نیاز نباشد، گزینه‌هایی برای بازگرداندن جریان خون شامل داروهای ضد انعقاد، جراحی بای پس، آنژیوپلاستی و استنت گذاری، یا تجویز داروهای «لخته‌شکنی» است. انتخاب درست ممکن است سخت باشد و نیازمند یک رویکرد تیمی شامل متخصص گوارش و متخصص قلب و جراح میباشد.

در فردی که مبتلا به آنژین مزمن روده (انسداد جزئی SMA یا IMA ناشی از پلاک آترواسکلروتیک) می باشد، درمان می تواند با جراحی پیوند بای پس یا با آنژیوپلاستی و استنت گذاری انجام شود.